Gliceryna (glicerol) – organiczny związek chemiczny z grupy cukroli; najprostszy trwały alkohol trójwodorotlenowy (triol).
Gliceryna, jako dobry rozpuszczalnik tłuszczów i innych lipidów, jest stosowana przy produkcji kremów, pomadek i innych produktów kosmetycznych. Stanowi ważny surowiec do syntezy wielu różnorodnych związków chemicznych, m.in. niektórych gatunków mydeł. Oprócz zdolności do homogenizowania składników produktów kosmetycznych ma też własności nawilżające skórę. Prócz tego gliceryny używa się do produkcji materiałów wybuchowych (w procesie estryfikacji powstaje triazotan(V) glicerolu), a także w garbarstwie (wysusza skórę dzięki silnym właściwościom higroskopijnym).
Głównym źródłem gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i tłuszcze zwierzęce, które w reakcji z roztworami zasad ulegają reakcji hydrolizy do gliceryny i mydeł. Także reakcja transestryfikacji wykorzystywana do produkcji biodiesla dostarcza dużych jej ilości jako produktu ubocznego. Gliceryna znajduje się też w niektórych owocach i warzywach.
Glicerol odgrywa ważną rolę w fizjologii zwierząt np. u owadów ze względu na obniżanie punktu zamarzania i przechłodzenia ich płynów ustrojowych. Pozwala więc zwiększyć tolerancję na zamarzanie, czyli odporność na powstawanie lodu w organizmie i przebywanie w zimnym klimacie. Dzięki niemu galasówka wierzbowa może przetrwać w temperaturze -60 °C na Alasce. Chroni też plemniki ssaków przed zamrożeniem, dlatego stosuje się go w przechowywaniu ludzkiej lub byczej spermy[8].
Właściwości[edytuj]
ciecz bezbarwna, gęsta, nietoksyczna, o słodkim smaku (cukrol);
temperatura wrzenia to 290 °C, która jest bardzo blisko temperatury dekompozycji termicznej (295 °C);
miesza się z wodą i alkoholami alifatycznymi we wszelkich proporcjach;
rozpuszcza tłuszcze
spala się w powietrzu jasnożółtym, kopcącym płomieniem;
ma właściwości higroskopijne;
reaguje z kwasem azotowym tworząc nitroglicerynę.
mieszanina gliceryny z manganianem(VII) potasu ulega samozapłonowi.
Zastosowanie[edytuj]
w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, kosmetycznym i skórzanym;
wykorzystywana jest do produkcji: materiałów wybuchowych, barwników, płynów hamulcowych i chłodniczych.
gliceryna znalazła zastosowanie jako dodatek do melasy przy paleniu shishy (fajki wodnej) oraz do słodzenia likierów[9].
